Skóra - fakty i mity

2/10/2016

Witajcie!

Co jakiś czas opisuję i recenzuję Wam tutaj ciekawe kosmetyki, ich właściwości i działanie. Są to najczęściej produkty, które sama stosowałam i z których jestem zadowolona, ponieważ dobrze sprawdziły się w pielęgnacji mojej skóry. Nieprawidłowo dobrane kosmetyki potrafią szkodzić, a przy obecnym, bogatym asortymencie sklepów pomyłki zdarzają się często. Pierwszym krokiem do podjęcia właściwej decyzji przed zakupem jest poznanie budowy skóry, rozpoznanie rodzaju cery, a także określenie jej potrzeb i preferencji. Stąd pomysł na serię wpisów z działu kosmetologii i dermatologii, wszystko opisane z medycznego i chemicznego punktu widzenia. Dziś część pierwsza, czyli budowa skóry, jej właściwości i funkcje. 

***

SKÓRA (Cutis) tworzy powłokę ogólną ciała. Składa się z trzech warstw:
A. Naskórek (Epidermis) - powierzchniowa warstwa, obejmuje 5 warstw ułożonych od dołu do góry:
- warstwa podstawna (zwana rozrodczą) - Stratum Basale
- warstwa kolczysta – Stratum Spinosum
- warstwa ziarnista – Stratum Granulosum
- warstwa jasna (pośrednia) - Stratum Lucidum
- warstwa rogowa – Stratum Corneum

Warstwa podstawna i kolczysta to żywy naskórek, zdolny do czynności rozrodczych. W warstwie podstawnej odbywa się namnażanie komórek, przez co naskórek stale się odnawia. Komórki przesuwają się do powierzchni, gdzie ulegają stopniowemu obumieraniu, rogowaceniu i złuszczeniu.

Warstwa podstawna składa się z warstwy keratynocytów, w których następuje proces wytwarzania białka – keratyny, melanocytów – tworzących barwnik melaninę, komórek Langerhausa biorących udział w mechanizmach immunologicznych.

Warstwa kolczysta zbudowana jest z kilku warstw, które ulegają spłaszczeniu i przesuwają się ku górze. Substancją cementującą komórki jest mieszanina białek i mukopolisacharydów.

Warstwa rogowa – na jej powierzchni znajduje się płaszcz lipidowy, który ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu właściwego stanu nawodnienia naskórka. Płaszcz lipidowy zawiera łój wydzielany przez gruczoły łojowe, który jest zmieszany z lipidami pochodzącymi z naskórka. Zawiera tłuszcze, woski, kwasy tłuszczowe, węglowodory, trójglicerydy.

Z wiekiem utrata komórek w naskórku jest szybsza niż wzrost nowych. Skóra staje się coraz cieńsza, co prowadzi do powstawania zmarszczek.


Źródło obrazka: biologia-opracowania

B. Skóra właściwa (Corium Dermis) - znajduje się pod naskórkiem, oddzielona warstwą podstawną, zawiera włókna kolagenowe, sprężyste – elastyna i retikulinowe. Cząsteczki białka – kolagenu tworzą sieć wzajemnych połączeń, liczba tych połączeń zwiększa się w miarę upływu lat, skóra traci swoją elastyczność.

Włókna sprężyste – elastyna – tworzą siatkę oplatającą włókna kolagenowe, od nich zależy rozciągliwość i sprężystość skóry. Z wiekiem włókna elastyny stają się kruche, dlatego skóra po rozciągnięciu nie powraca z łatwością do pierwotnego stanu.

Włókna retikulinowe – czyli srebrochłonne – tworzą siatkę w warstwie brodawkowej (Stratum Papillare) i występują w otoczeniu naczyń włosowatych, gruczołów łojowych i potowych, mieszków włosowych i włókien nerwowych. Substancja międzykomórkowa zajmuje przestrzeń między włóknami, składa się z mukopolisacharydów (kwas chondroityno – siarkowy i kwas hialuronowy) oraz białek i glikoprotein.

Tkanka podskórna (Subcutis) - jako równomierna warstwa tłuszczowa pełni funkcję ochronną. Z wiekiem staje się ona cieńsza i nierówna, powstają nieregularne złogi tłuszczu.

Gruczoły łojowe (Glandulae Sebaceae) znajdują się na całej powierzchni skóry, z wyjątkiem rąk i stóp, wydzielają łój skóry (sebum) namaszczają skórę i włosy.

Gruczoły potowe (Glandule Sudoriferae) występują w całej skórze z wyjątkiem błon śluzowych i łożyska paznokci. Wyróżnia się gruczoły ekrynowe, występują na całym ciele, szczególnie na dłoniach i stopach, biorą udział w regulacji cieplnej organizmu.

Pot z gruczołów ekrynowych nie daje przykrego zapachu. Gruczoły apokrynowe rozmieszczone są w okolicach pachowych, płciowych i rozpoczynają swoją czynność w okresie pokwitania. Zapach potu apokrynowego jest nieprzyjemny, związane jest to z rozkładem na powierzchni skory flory bakteryjnej.

C. Tkanka podskórna - zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej; zawiera również tkankę tłuszczową w ilości zależnej od odżywienia, płci, czynności hormonów i stanu metabolizmu. Tłuszcz zgromadzony pod skórą stanowi zapas źródła energii, warstwę izolacyjną oraz chroni przed urazami. 

FAKTY I MITY:

1. Starzenie się skóry
Zgodnie z wynikami badań naukowych istnieją trzy rodzaje starzenia się skóry:
A. związane z wiekiem – utrata blasku, wygląd „papirusowy”, rozluźnienie skóry,
B. fotostarzenie – wywołane przez promienie UV – przebarwienie naskórka, zmarszczki, degeneracja włókien kolagenu i elastyny,
C. hormonalne – zmniejszenie grubości naskórka, wysuszenie a nawet odwodnienie skóry.

Istnieje wiele hipotez dotyczących przyczyn starzenia się, wg jednych jest to losowe nagromadzenie uszkodzeń podstawowych składników komórki – DNA, pewnych białek, węglowodanów i tłuszczów, do których dochodzi już we wczesnym etapie życia. Niekorzystne zmiany w pewnym momencie przerastają zdolność organizmu do samonaprawy. Proces starzenia nie jest zaprogramowany genetycznie, chociaż dużo genów oddziaływuje na ten proces, jednak jest to wpływ pośredni – produkt uboczny wszystkich procesów życiowych. A zatem starzenie skóry wynika ze starzenia się całego organizmu, ale starzenie jest bardzo indywidualnym procesem. Oczywiście skóra znajduje się na zewnątrz i dlatego jej wygląd jest widoczną oznaką zachodzących zmian w biologicznym zegarze życia.
Trwałe załamania na skórze tworzą się w wyniku ruchów mięśni – tzw. zmarszczki mimiczne, jednak z wiekiem pojawia się coraz więcej zmarszczek. Ludzka skóra podlega ogromnym napięciom, z wiekiem traci elastyczność, marszczy się, maleje jej jędrność. Proces starzenia wpływa na wszystkie trzy warstwy skóry. Złuszczenie się komórek na jej zewnętrznej powierzchni (naskórku) dokonuje się szybciej niż zastępowanie starych komórek nowymi. Białka środkowej części skóry (właściwej) tworzą między sobą sztywne połączenia, przez co skóra traci swoją elastyczność. W tkance podskórnej zmniejsza się ilość tłuszczu, powstają nieregularne złogi. W wyniku tych procesów oraz zmniejszeniu czynności gruczołów potowych i łojowych skóra staje się bardziej sucha, łatwiej tworzą się zmarszczki. Zegar życia sprawia, że tempo wymiany komórek skóry zmniejsza się z wiekiem i skóra w naturalny sposób słabnie. Także nieuniknione jest zmniejszenie liczby gruczołów łojowych, prowadzące do wysuszenia skóry. Głęboki wpływ na naskórek mają czynniki środowiska: promienie słoneczne, wilgotność powietrza, zmiany temperatury.

2. NMF, czyli naturalny czynnik nawilżający.

Znajdziemy w nim składniki warstwy rogowej i płaszcza hydrolipidowego skóry. Nadaje im właściwości higroskopijne i hydrofilne. Składniki te powstają podczas procesu keratynizacji z dezintegracji jąder komórkowych rogowaciejących komórek naskórka. Skład procentowy:
- 40% aminokwasów – glicyna, seryna, prolina, kwas glutaminowy
- 18,5% sole mineralne – sód, wapń, potas, magnez, chlorki, fosforany
- 12% mleczanu sodu
- 12% sól sodowa kwasu piroglutaminowego ( PCA – Na)
- 7% mocznik
- 1,5% amoniak, kwas moczowy, glikozamina, keratynina, substancja niezidentyfikowane.
NMF może być wypłukiwany z warstwy rogowej przez wodę, rozpuszczalniki i detergenty. 

 3. Czym jest sebum?
Każdy o nim słyszał, ale nie wszyscy wiedzą czym naprawdę jest. To po prostu łój skórny - wydzielina gruczołów łojowych pokrywająca skórę i włosy. Zapewnia miękkość skóry. Tworzy na niej warstwę ochronną antybakteryjną i przeciwgrzybiczą. Łój skórny jest mieszaniną lipidów nabłonkowych, przeciętny skład: wolne kwasy tłuszczowe 5%; glicerydy 50%; woski 20%; skwalen 10%; inne węglowodory 5%; estry cholesterolu 4%; cholesterol 1%; inne sterole 1%; inne substancje 4%. Oczywiście w razie problemów z wydzielaniem sebum najlepiej udać się do dermatologa, który wskaże najodpowiedniejsze środki, ale można też spróbować radzić sobie samodzielnie. Warto mieć na uwadze kosmetyki z zawartością naturalnych biozgodnych składników aktywnych, takich jak głęboko nawilżający kwas hialuronowy. Odpowiednie oczyszczanie i nawadnianie skóry to klucz do osiągnięcia równowagi pomiędzy niedoborem a nadmiarem sebum. Sebum to zarówno nasz sprzymierzeniec, jak i wróg. Aby nigdy nie mieć problemów z łojem skórnym warto przede wszystkim odpowiednio dbać o skórę – naturalnie i kompleksowo.

 4. PTS = płaszcz tłuszczowy skóry.
Znajduje się on na powierzchni warstwy rogowej i jest jej bardzo potrzebny. To tzw.emulsja hydrofilowo/liofilowa, składająca się z wody pochodzącej z gruczołów potowych, lipidów wydzieliny gruczołów łojowych oraz lipidów naskórkowych uwalnianych w trakcie keratynizacji. Ze względu na swój lipidowy charakter może być usuwany z powierzchni skóry za pomocą mydła, mleczek, toników czy innych środków powierzchniowo czynnych. Jego rola to utrzymanie prawidłowego pH skóry oraz ochrona warstwy rogowej przed nadmierną utratą wody. Chroni przed czynnikami chemicznymi, działaniem wirusów, grzybów

5. pH skóry - co wpływa na to, że jest kwaśne?
Przede wszystkim są to:
- Kwas mlekowy zawarty w pocie.
- Wolne nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w łoju.
- Tlen z otaczającego nas powietrza.
- Naturalna flora bakteryjna - składają się na nią różne drobnoustroje, które są na powierzchni naszego naskórka, głównie gronkowiec i beztlenowce. Zgodnie współistnieją ze sobą. Stanowią żywą barierę powstrzymującą inne bakterie, grzyby i wirusy chorobotwórcze.  

Czym grozi zakłócenie prawidłowego pH?
Upraszczając, jeżeli jest zbyt niskie, czyli za kwaśne, to skóra produkuje za dużo łoju i potu, które teoretycznie mają tworzyć warstwę ochronną. Skóra się świeci, powstają zaskórniki, pory zaczynają się powiększać. Jeżeli jest za wysokie, czyli zasadowe, to skóra ma za cienką warstwę ochronną, co sprzyja nadwrażliwości i rozwojowi bakterii i grzybów. Skóra jest sucha, skłonna do podrażnień – staje się idealnym polem do rozwoju wszelkich infekcji. Prawidłowy, czyli lekko kwaśny odczyn skóry, jest szczególnie ważny w przypadku trądziku.

6. Jakich witamin należy szukać w kosmetykach i dlaczego?


Witamina A – retinol, palmitynian witaminy A
nie dopuszcza do nadmiernego wysuszenia skóry, zabezpiecza przed jej łuszczeniem i chropowatością naskórka, poprawia wilgotność naskórka - warstwy rogowej.
Witamina C – kwas L – askorbinowy, chroni skórę przed szybkim wiotczeniem, przyspiesza tworzenie kwasu hialuronowego i wpływa na syntezę kolagenu.
Witamina E – tokoferol, tocopherol acetate
poprawia ukrwienie skóry, przez co normalizuje się wykorzystanie tlenu w komórkach, wzmacnia tkankę łączną i zmniejsza skłonność do przebarwień.
D – pantenol – witamina B5 – przyspiesza wzrost i odnowę komórek naskórka i skóry właściwej, działa przeciwzapalnie.
Stosowanie tych witamin nie jest ograniczone dopuszczalnym stężeniem, przeciętnie używa się 0, 3 – 0, 5% .
Witaminy A, C i E są naturalnymi przeciwutleniaczami – oznacza to, że zapobiegają one zmianom wywołanym utlenianiem kwasów tłuszczowych obecnych w błonach komórkowych. Mają duże znaczenie w walce z wolnymi rodnikami, które uszkadzają zdrowe komórki.

7. Jakie składniki są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i regeneracji skóry?

Niezbędne tu są witaminy: A, B, C, E, D, ponadto minerały: cynk, żelazo, miedź, krzem, selen oraz specyficzne aminokwasy. Organizm pozyskuje je z pokarmów oraz coraz częściej z preparatów aptecznych, w postaci suplementów diety.


8. Kremy przeciwzmarszczkowe z kolagenem - czy naprawdę działają?


Jak zapewniają producenci kosmetyków, kremy z kolagenem mają naturalną zdolność wnikania w głąb naskórka i wiązania wody. Jest to niezwykle przydatna właściwość w walce ze zmarszczkami. Nieco innego zdania są naukowcy. Ich zdaniem, cząsteczki kolagenu zawarte w dających nadzieję kremach i balsamach, są tak duże, że tylko niewielka ich ilość przenika w głąb skóry. W efekcie pozostają one na niej do momentu, kiedy nie zostaną zmyte z naskórka. Kolagen jest głównym składnikiem tkanki łącznej i odgrywa bardzo ważną rolę w budowie skóry. Występuje on wraz z elastyną i kwasem hialuronowym, tworząc pewnego rodzaju szkielet tkanki. Taka struktura nadaje skórze odpowiednią elastyczność i jędrność, wzmacnia zewnętrzne warstwy skóry oraz dba o odpowiednie nawilżenie. Dodatkowo kolagen posiada niezwykłą zdolność wiązania wody, tworząc żel, który wypełnia zmarszczki na powierzchni skóry. Daje więc efekt wizualnego ,,spłycenia" istniejących zmarszczek. Dlatego też stał się on tak pożądanym składnikiem produktów odmładzających.

Owszem, jest on bardzo ważnym składnikiem naszej skóry, jednak to białko jest zbyt duże, aby swobodnie mogło przedrzeć się wraz z kremem przez zewnętrzną barierę naszej skóry.

 9. Z czego wynika słaba przepuszczalność skóry?

Martwa i zrogowaciała część naskórka (Stratum Corneum) jest bardzo słabo przenikliwa dla niemal wszystkich substancji z uwagi na swoją specyficzną budowę anatomiczną wg tzw. schematu cegieł i zaprawy oraz grubość. W normalnych warunkach naskórek jest dodatkowo pokryty cienką warstewką łoju, co dodatkowo ogranicza przechodzenie hydrofilowych (czyli lubiących wodę i w niej rozpuszczalnych) substancji. Dlatego też przez powierzchnię skóry najlepiej wchłaniają się substancje lipofilne. 
Intensywność wchłaniania tą drogą zależy od grubości naskórka, jego stanu fizycznego (ciągłości i wilgotności), ilości łoju na jego powierzchni i ukrwienia skóry. Dlatego wszelkie kremy z substancjami aktywnymi najlepiej nakładać na oczyszczoną i nawilżoną skórę - wtedy najlepiej się wchłoną. 
***

Na każdy z przytoczonych tutaj tematów można pisać długie rozprawy naukowe. Niektóre z nich postaram się także rozwinąć przy okazji kolejnych takich postów, zwłaszcza te, które tyczyć się będą prawidłowego dbania o skórę i różnorakich substancji kosmetycznych. Upchnięcie wszystkiego w jednym miejscu byłoby niemożliwością, zarówno do napisania, jak i czytania. Dziękuję tym, którzy wytrwali aż do tego momentu i mam nadzieję, że ta wiedza przyda Wam się w prawidłowej pielęgnacji skóry :)

E.

Share This Story

Tags:

You Might Also Like

10 komentarzy

  1. Złota Orchidea 10 lutego 2016 21:18

    Sporo informacji jak na jeden raz ;D
    miałam to na pierwszym roku kosmetologii i ciągle do tego wracają na studiach więc można powiedzieć, że ta budowa skóry mnie prześladuje ale to chyba dobrze ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Try To Save It10 lutego 2016 21:29

      U mnie na studiach też sporo wałkowano, ale to raczej przy nośnikach leków :)
      Obawiałam się, że trochę za dużo tego, skracałam jak mogłam, ale wszystko wydawało się takie ważne :<

      Usuń
  2. aknezz10 lutego 2016 21:42

    Lubię czytać takie ciekawostki :) Zmniejszyłabym jednak ilość informacji (mimo, że z pewnością i tak sporo skróciłaś), mniej takich typowo książkowych, więcej własnymi słowami faktów i mitów, bo to jest przynajmniej dla mnie bardzo ciekawe :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Try To Save It10 lutego 2016 21:51

      Ten wstęp teoretyczny miał być dla osób mniej znających temat, żeby wiedziały co, gdzie i jak :) Te informacje wydają mi się istotne, żeby później zrozumieć dalszą część, o faktach i mitach. Następnym razem postaram się maksymalnie poskracać albo całkiem inaczej zaplanować post.

      Usuń
  3. Jointy&Croissanty10 lutego 2016 22:29

    Sporo przydatnych informacji:) czekam na kolejne tego typu wpisy, bo temat dbania o skórę jest dla mnie ważny i interesujący:)

    OdpowiedzUsuń
  4. Łukasz Bier12 lutego 2016 08:46

    miałem z tego egzamin ;p

    OdpowiedzUsuń
  5. Mysendri12 lutego 2016 12:48

    Bardzo ciekawy wpis :) Pamietam jak miałam to na histologii, chyba studiujemy na tym samym uniwersytecie :)
    Polecisz w takim razie jakies naprawdę działające specyfiki (lub składniki, oprócz witamin - może woda termalna?)
    Pozdrowienia

    OdpowiedzUsuń
  6. Try To Save It12 lutego 2016 19:57

    Akurat nie na histologii, a na nośnikach leków uczyłam się o skórze i systemach transdermalnych ;) Zbieram ciekawe materiały na nowy wpis o różnych grupach substancji, na pierwszy ogień chyba pójdą olejki, ich rodzaje i zastosowanie, ponieważ coraz więcej osób interesuje się tym tematem. O wodzie termalnej też poszukam jakiś ciekawostek i w najbliższym czasie postaram się coś przygotować :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Gabriela Kogut13 lutego 2016 08:36

    Wow, jaki obszerny post. Ja średnio dbam o swoją, chyba muszę to zmienić..

    OdpowiedzUsuń
  8. Anna and Klaudia13 lutego 2016 12:39

    Naprawdę bardzo fajny post i sporo informacji jakich się dowiedziałam o skórze :)
    http://anna-and-klaudia.blogspot.com/
    Like me on FACEBOOK

    OdpowiedzUsuń

Dziękuję za każdy komentarz :) Staram się odpowiadać na wszystkie wiadomości. Jeśli chcesz to obserwuj ;)