Skóra - fakty i mity
2/10/2016
Witajcie!
Co jakiś czas opisuję i recenzuję Wam tutaj ciekawe kosmetyki, ich właściwości i działanie. Są to najczęściej produkty, które sama stosowałam i z których jestem zadowolona, ponieważ dobrze sprawdziły się w pielęgnacji mojej skóry. Nieprawidłowo dobrane kosmetyki potrafią szkodzić, a przy obecnym, bogatym asortymencie sklepów pomyłki zdarzają się często. Pierwszym krokiem do podjęcia właściwej decyzji przed zakupem jest poznanie budowy skóry, rozpoznanie rodzaju cery, a także określenie jej potrzeb i preferencji. Stąd pomysł na serię wpisów z działu kosmetologii i dermatologii, wszystko opisane z medycznego i chemicznego punktu widzenia. Dziś część pierwsza, czyli budowa skóry, jej właściwości i funkcje.
***
SKÓRA (Cutis) tworzy powłokę ogólną ciała. Składa się z trzech
warstw:
-
warstwa podstawna (zwana rozrodczą) - Stratum Basale
-
warstwa kolczysta – Stratum Spinosum
-
warstwa ziarnista – Stratum Granulosum
-
warstwa jasna (pośrednia) - Stratum Lucidum
-
warstwa rogowa – Stratum Corneum
Warstwa podstawna
i kolczysta to żywy naskórek, zdolny do czynności
rozrodczych. W warstwie podstawnej odbywa się namnażanie komórek,
przez co naskórek stale się odnawia. Komórki przesuwają się do
powierzchni, gdzie ulegają stopniowemu obumieraniu, rogowaceniu i
złuszczeniu.
Warstwa
podstawna składa się z warstwy keratynocytów, w których
następuje proces wytwarzania białka – keratyny, melanocytów –
tworzących barwnik melaninę, komórek Langerhausa biorących udział
w mechanizmach immunologicznych.
Warstwa
kolczysta zbudowana jest z kilku warstw, które ulegają
spłaszczeniu i przesuwają się ku górze. Substancją cementującą
komórki jest mieszanina białek i mukopolisacharydów.
Warstwa rogowa
– na jej powierzchni znajduje się płaszcz lipidowy, który ma
zasadnicze znaczenie w utrzymaniu właściwego stanu nawodnienia
naskórka. Płaszcz lipidowy zawiera łój wydzielany przez gruczoły
łojowe, który jest zmieszany z lipidami pochodzącymi z naskórka.
Zawiera tłuszcze, woski, kwasy tłuszczowe, węglowodory,
trójglicerydy.
Z wiekiem utrata
komórek w naskórku jest szybsza niż wzrost nowych. Skóra staje
się coraz cieńsza, co prowadzi do powstawania zmarszczek.
Źródło obrazka: biologia-opracowania
B. Skóra
właściwa (Corium Dermis) - znajduje się pod
naskórkiem, oddzielona warstwą podstawną, zawiera włókna
kolagenowe, sprężyste – elastyna i retikulinowe. Cząsteczki
białka – kolagenu tworzą sieć wzajemnych połączeń, liczba
tych połączeń zwiększa się w miarę upływu lat, skóra traci
swoją elastyczność.
Włókna
sprężyste – elastyna – tworzą siatkę oplatającą włókna
kolagenowe, od nich zależy rozciągliwość i sprężystość skóry.
Z wiekiem włókna elastyny stają się kruche, dlatego skóra po
rozciągnięciu nie powraca z łatwością do pierwotnego stanu.
Włókna
retikulinowe – czyli srebrochłonne – tworzą siatkę w
warstwie brodawkowej (Stratum Papillare) i występują w otoczeniu
naczyń włosowatych, gruczołów łojowych i potowych, mieszków
włosowych i włókien nerwowych. Substancja międzykomórkowa
zajmuje przestrzeń między włóknami, składa się z
mukopolisacharydów (kwas chondroityno – siarkowy i kwas
hialuronowy) oraz białek i glikoprotein.
Tkanka
podskórna (Subcutis) - jako równomierna warstwa tłuszczowa
pełni funkcję ochronną. Z wiekiem staje się ona cieńsza i
nierówna, powstają nieregularne złogi tłuszczu.
Gruczoły
łojowe (Glandulae Sebaceae) znajdują się na całej
powierzchni skóry, z wyjątkiem rąk i stóp, wydzielają łój
skóry (sebum) namaszczają skórę i włosy.
Gruczoły
potowe (Glandule Sudoriferae) występują w całej skórze z
wyjątkiem błon śluzowych i łożyska paznokci. Wyróżnia się gruczoły ekrynowe, występują na całym ciele, szczególnie
na dłoniach i stopach, biorą udział w regulacji cieplnej organizmu.
Pot z gruczołów
ekrynowych nie daje przykrego zapachu. Gruczoły apokrynowe
rozmieszczone są w okolicach pachowych, płciowych i rozpoczynają
swoją czynność w okresie pokwitania. Zapach potu apokrynowego jest
nieprzyjemny, związane jest to z rozkładem na powierzchni skory
flory bakteryjnej.
C. Tkanka podskórna - zbudowana
jest z tkanki
łącznej
właściwej luźnej; zawiera również tkankę tłuszczową w ilości
zależnej od odżywienia, płci,
czynności hormonów
i
stanu metabolizmu.
Tłuszcz zgromadzony pod skórą stanowi zapas źródła energii,
warstwę izolacyjną oraz chroni przed urazami.
FAKTY I MITY:
1. Starzenie się skóry
Zgodnie z wynikami
badań naukowych istnieją trzy rodzaje starzenia się skóry:
A. związane z wiekiem –
utrata blasku, wygląd „papirusowy”, rozluźnienie skóry,
B. fotostarzenie – wywołane
przez promienie UV – przebarwienie naskórka, zmarszczki,
degeneracja włókien kolagenu i elastyny,
C. hormonalne – zmniejszenie
grubości naskórka, wysuszenie a nawet odwodnienie skóry.
Istnieje
wiele hipotez dotyczących przyczyn starzenia się, wg jednych jest
to losowe nagromadzenie uszkodzeń podstawowych składników komórki
– DNA, pewnych białek, węglowodanów i tłuszczów, do których
dochodzi już we wczesnym etapie życia. Niekorzystne zmiany w pewnym
momencie przerastają zdolność organizmu do samonaprawy. Proces
starzenia nie jest zaprogramowany genetycznie, chociaż dużo genów
oddziaływuje na ten proces, jednak jest to wpływ pośredni –
produkt uboczny wszystkich procesów życiowych. A zatem starzenie
skóry wynika ze starzenia się całego organizmu, ale starzenie jest
bardzo indywidualnym procesem. Oczywiście skóra znajduje się na
zewnątrz i dlatego jej wygląd jest widoczną oznaką zachodzących
zmian w biologicznym zegarze życia.
Trwałe
załamania na skórze tworzą się w wyniku ruchów mięśni – tzw.
zmarszczki mimiczne, jednak z wiekiem pojawia się coraz więcej
zmarszczek. Ludzka skóra podlega ogromnym napięciom, z wiekiem
traci elastyczność, marszczy się, maleje jej jędrność. Proces
starzenia wpływa na wszystkie trzy warstwy skóry. Złuszczenie się
komórek na jej zewnętrznej powierzchni (naskórku) dokonuje się
szybciej niż zastępowanie starych komórek nowymi. Białka
środkowej części skóry (właściwej) tworzą między sobą
sztywne połączenia, przez co skóra traci swoją elastyczność. W
tkance podskórnej zmniejsza się ilość tłuszczu, powstają
nieregularne złogi. W wyniku tych procesów oraz zmniejszeniu
czynności gruczołów potowych i łojowych skóra staje się
bardziej sucha, łatwiej tworzą się zmarszczki. Zegar życia
sprawia, że tempo wymiany komórek skóry zmniejsza się z wiekiem i
skóra w naturalny sposób słabnie. Także nieuniknione jest
zmniejszenie liczby gruczołów łojowych, prowadzące do wysuszenia
skóry. Głęboki wpływ na naskórek mają czynniki środowiska:
promienie słoneczne, wilgotność powietrza, zmiany temperatury.
2. NMF, czyli naturalny
czynnik nawilżający.
Znajdziemy w nim składniki warstwy
rogowej i płaszcza hydrolipidowego skóry. Nadaje im
właściwości higroskopijne i hydrofilne. Składniki te powstają
podczas procesu keratynizacji z dezintegracji jąder komórkowych
rogowaciejących komórek naskórka. Skład procentowy:
- 40% aminokwasów – glicyna, seryna, prolina, kwas
glutaminowy
- 18,5% sole mineralne – sód, wapń, potas, magnez,
chlorki, fosforany
- 12% mleczanu sodu
- 12% sól sodowa kwasu piroglutaminowego ( PCA – Na)
- 7% mocznik
- 1,5% amoniak, kwas moczowy, glikozamina, keratynina,
substancja niezidentyfikowane.
NMF może być wypłukiwany z warstwy rogowej przez wodę,
rozpuszczalniki i detergenty.
3. Czym jest sebum?
Każdy o nim słyszał, ale nie wszyscy wiedzą czym naprawdę jest. To po prostu łój
skórny - wydzielina gruczołów łojowych pokrywająca skórę i
włosy. Zapewnia
miękkość skóry. Tworzy na niej warstwę ochronną antybakteryjną
i przeciwgrzybiczą. Łój
skórny jest mieszaniną lipidów nabłonkowych, przeciętny skład:
wolne
kwasy tłuszczowe 5%;
glicerydy
50%;
woski
20%;
skwalen
10%;
inne węglowodory 5%; estry
cholesterolu 4%;
cholesterol
1%;
inne sterole
1%;
inne substancje 4%. Oczywiście
w razie problemów z wydzielaniem sebum najlepiej udać się do
dermatologa, który wskaże najodpowiedniejsze środki, ale można
też spróbować radzić sobie samodzielnie. Warto mieć na uwadze
kosmetyki
z zawartością naturalnych biozgodnych składników aktywnych,
takich jak głęboko nawilżający kwas
hialuronowy.
Odpowiednie oczyszczanie i nawadnianie skóry to klucz do osiągnięcia
równowagi pomiędzy niedoborem a nadmiarem sebum. Sebum to zarówno
nasz sprzymierzeniec, jak i wróg. Aby nigdy nie mieć problemów z
łojem skórnym warto przede wszystkim odpowiednio dbać o skórę –
naturalnie i kompleksowo.
4. PTS = płaszcz tłuszczowy skóry.
Znajduje
się on na powierzchni warstwy rogowej i jest jej bardzo potrzebny.
To tzw.emulsja
hydrofilowo/liofilowa,
składająca się z wody pochodzącej z gruczołów potowych, lipidów
wydzieliny gruczołów łojowych oraz lipidów naskórkowych
uwalnianych w trakcie keratynizacji.
Ze
względu na swój lipidowy charakter może być usuwany z powierzchni
skóry za pomocą mydła, mleczek, toników czy innych środków
powierzchniowo czynnych. Jego rola to utrzymanie prawidłowego pH
skóry oraz ochrona warstwy rogowej przed nadmierną utratą wody. Chroni
przed czynnikami chemicznymi, działaniem wirusów, grzybów
5. pH skóry - co wpływa na to, że jest kwaśne?
Przede wszystkim są to:
- Kwas mlekowy zawarty w pocie.
- Wolne nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w łoju.
- Tlen z otaczającego nas powietrza.
- Naturalna flora bakteryjna - składają
się na nią różne drobnoustroje, które są na powierzchni naszego
naskórka, głównie gronkowiec i beztlenowce. Zgodnie współistnieją ze sobą. Stanowią żywą barierę powstrzymującą inne bakterie, grzyby i wirusy
chorobotwórcze.
Czym
grozi zakłócenie prawidłowego pH?
Upraszczając,
jeżeli jest zbyt niskie, czyli za kwaśne, to skóra produkuje za
dużo łoju i potu, które teoretycznie mają tworzyć warstwę
ochronną. Skóra się świeci, powstają zaskórniki, pory zaczynają
się powiększać. Jeżeli jest za wysokie, czyli zasadowe, to skóra
ma za cienką warstwę ochronną, co sprzyja nadwrażliwości i
rozwojowi bakterii i grzybów. Skóra jest sucha, skłonna do
podrażnień – staje się idealnym polem do rozwoju wszelkich
infekcji. Prawidłowy, czyli lekko kwaśny odczyn skóry, jest
szczególnie ważny w przypadku trądziku.
Witamina A – retinol, palmitynian witaminy A
nie dopuszcza do nadmiernego wysuszenia skóry, zabezpiecza przed jej łuszczeniem i chropowatością naskórka, poprawia wilgotność naskórka - warstwy rogowej.
Witamina C – kwas L – askorbinowy, chroni skórę przed szybkim wiotczeniem, przyspiesza tworzenie kwasu hialuronowego i wpływa na syntezę kolagenu.
Witamina E – tokoferol, tocopherol acetate
poprawia ukrwienie skóry, przez co normalizuje się wykorzystanie tlenu w komórkach, wzmacnia tkankę łączną i zmniejsza skłonność do przebarwień.
D – pantenol – witamina B5 – przyspiesza wzrost i odnowę komórek naskórka i skóry właściwej, działa przeciwzapalnie.
Stosowanie tych witamin nie jest ograniczone dopuszczalnym stężeniem, przeciętnie używa się 0, 3 – 0, 5% .
Witaminy A, C i E są naturalnymi przeciwutleniaczami – oznacza to, że zapobiegają one zmianom wywołanym utlenianiem kwasów tłuszczowych obecnych w błonach komórkowych. Mają duże znaczenie w walce z wolnymi rodnikami, które uszkadzają zdrowe komórki.
nie dopuszcza do nadmiernego wysuszenia skóry, zabezpiecza przed jej łuszczeniem i chropowatością naskórka, poprawia wilgotność naskórka - warstwy rogowej.
Witamina C – kwas L – askorbinowy, chroni skórę przed szybkim wiotczeniem, przyspiesza tworzenie kwasu hialuronowego i wpływa na syntezę kolagenu.
Witamina E – tokoferol, tocopherol acetate
poprawia ukrwienie skóry, przez co normalizuje się wykorzystanie tlenu w komórkach, wzmacnia tkankę łączną i zmniejsza skłonność do przebarwień.
D – pantenol – witamina B5 – przyspiesza wzrost i odnowę komórek naskórka i skóry właściwej, działa przeciwzapalnie.
Stosowanie tych witamin nie jest ograniczone dopuszczalnym stężeniem, przeciętnie używa się 0, 3 – 0, 5% .
Witaminy A, C i E są naturalnymi przeciwutleniaczami – oznacza to, że zapobiegają one zmianom wywołanym utlenianiem kwasów tłuszczowych obecnych w błonach komórkowych. Mają duże znaczenie w walce z wolnymi rodnikami, które uszkadzają zdrowe komórki.
7. Jakie składniki są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i regeneracji skóry?
Niezbędne tu są witaminy: A, B, C, E, D, ponadto minerały: cynk, żelazo, miedź, krzem, selen oraz specyficzne aminokwasy. Organizm pozyskuje je z pokarmów oraz coraz częściej z preparatów aptecznych, w postaci suplementów diety.
8. Kremy przeciwzmarszczkowe z kolagenem - czy naprawdę działają?
Jak
zapewniają producenci kosmetyków, kremy z kolagenem mają naturalną
zdolność wnikania w głąb naskórka i wiązania wody. Jest to
niezwykle przydatna właściwość w walce ze zmarszczkami. Nieco
innego zdania są naukowcy. Ich zdaniem, cząsteczki kolagenu zawarte
w dających nadzieję kremach i balsamach, są tak duże, że tylko
niewielka ich ilość przenika w głąb skóry. W efekcie pozostają
one na niej do momentu, kiedy nie zostaną zmyte z
naskórka. Kolagen jest głównym składnikiem tkanki
łącznej i odgrywa bardzo ważną rolę w budowie skóry. Występuje
on wraz z elastyną i kwasem hialuronowym, tworząc pewnego rodzaju
szkielet tkanki. Taka struktura nadaje skórze odpowiednią
elastyczność i jędrność, wzmacnia zewnętrzne warstwy skóry
oraz dba o odpowiednie nawilżenie. Dodatkowo kolagen posiada
niezwykłą zdolność wiązania wody, tworząc żel, który wypełnia
zmarszczki na powierzchni skóry. Daje więc efekt wizualnego
,,spłycenia" istniejących zmarszczek. Dlatego też stał się
on tak pożądanym składnikiem produktów odmładzających.
Owszem,
jest on bardzo ważnym składnikiem naszej skóry, jednak to białko
jest zbyt duże, aby swobodnie mogło przedrzeć się wraz z kremem
przez zewnętrzną barierę naszej skóry.
9. Z czego wynika słaba przepuszczalność skóry?
Martwa i zrogowaciała część naskórka (Stratum Corneum) jest bardzo słabo przenikliwa dla niemal wszystkich substancji z uwagi na swoją specyficzną budowę anatomiczną wg tzw. schematu cegieł i zaprawy oraz grubość. W normalnych warunkach naskórek jest dodatkowo pokryty cienką warstewką łoju, co dodatkowo ogranicza przechodzenie hydrofilowych (czyli lubiących wodę i w niej rozpuszczalnych) substancji. Dlatego też przez powierzchnię skóry najlepiej wchłaniają się substancje lipofilne.
Intensywność wchłaniania tą drogą zależy od grubości naskórka, jego stanu fizycznego (ciągłości i wilgotności), ilości łoju na jego powierzchni i ukrwienia skóry. Dlatego wszelkie kremy z substancjami aktywnymi najlepiej nakładać na oczyszczoną i nawilżoną skórę - wtedy najlepiej się wchłoną.
***
Na każdy z przytoczonych tutaj tematów można pisać długie rozprawy naukowe. Niektóre z nich postaram się także rozwinąć przy okazji kolejnych takich postów, zwłaszcza te, które tyczyć się będą prawidłowego dbania o skórę i różnorakich substancji kosmetycznych. Upchnięcie wszystkiego w jednym miejscu byłoby niemożliwością, zarówno do napisania, jak i czytania. Dziękuję tym, którzy wytrwali aż do tego momentu i mam nadzieję, że ta wiedza przyda Wam się w prawidłowej pielęgnacji skóry :)
E.
E.
10 komentarzy
Sporo informacji jak na jeden raz ;D
OdpowiedzUsuńmiałam to na pierwszym roku kosmetologii i ciągle do tego wracają na studiach więc można powiedzieć, że ta budowa skóry mnie prześladuje ale to chyba dobrze ;)
U mnie na studiach też sporo wałkowano, ale to raczej przy nośnikach leków :)
UsuńObawiałam się, że trochę za dużo tego, skracałam jak mogłam, ale wszystko wydawało się takie ważne :<
Lubię czytać takie ciekawostki :) Zmniejszyłabym jednak ilość informacji (mimo, że z pewnością i tak sporo skróciłaś), mniej takich typowo książkowych, więcej własnymi słowami faktów i mitów, bo to jest przynajmniej dla mnie bardzo ciekawe :)
OdpowiedzUsuńTen wstęp teoretyczny miał być dla osób mniej znających temat, żeby wiedziały co, gdzie i jak :) Te informacje wydają mi się istotne, żeby później zrozumieć dalszą część, o faktach i mitach. Następnym razem postaram się maksymalnie poskracać albo całkiem inaczej zaplanować post.
UsuńSporo przydatnych informacji:) czekam na kolejne tego typu wpisy, bo temat dbania o skórę jest dla mnie ważny i interesujący:)
OdpowiedzUsuńmiałem z tego egzamin ;p
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawy wpis :) Pamietam jak miałam to na histologii, chyba studiujemy na tym samym uniwersytecie :)
OdpowiedzUsuńPolecisz w takim razie jakies naprawdę działające specyfiki (lub składniki, oprócz witamin - może woda termalna?)
Pozdrowienia
Akurat nie na histologii, a na nośnikach leków uczyłam się o skórze i systemach transdermalnych ;) Zbieram ciekawe materiały na nowy wpis o różnych grupach substancji, na pierwszy ogień chyba pójdą olejki, ich rodzaje i zastosowanie, ponieważ coraz więcej osób interesuje się tym tematem. O wodzie termalnej też poszukam jakiś ciekawostek i w najbliższym czasie postaram się coś przygotować :)
OdpowiedzUsuńWow, jaki obszerny post. Ja średnio dbam o swoją, chyba muszę to zmienić..
OdpowiedzUsuńNaprawdę bardzo fajny post i sporo informacji jakich się dowiedziałam o skórze :)
OdpowiedzUsuńhttp://anna-and-klaudia.blogspot.com/
Like me on FACEBOOK
Dziękuję za każdy komentarz :) Staram się odpowiadać na wszystkie wiadomości. Jeśli chcesz to obserwuj ;)